Media społecznościowe – zalety i wady

Media społecznościowe oferują wiele korzyści. Niestety przynoszą też sporo zagrożeń, których nie zawsze jesteśmy świadomi.

Zalety mediów społecznościowych:

• Możliwość nawiązywania nowych znajomości
• Możliwość odnowienia i utrzymywania relacji
• Możliwość promowania działalności
• Możliwość rozwijania pasji i zainteresowań
• Większe możliwości na rynku pracy
• Możliwość zarabiania i zawierania transakcji handlowych
• Łatwy dostęp do najnowszych informacji

Możliwość nawiązywania nowych znajomości

Media społecznościowe pozwalają w łatwy sposób nawiązać kontakt z zupełnie obcymi ludźmi, a nawet znaleźć przyjaciół czy partnera życiowego. Wystarczy wejść na profil danego użytkownika i skomentować zamieszczone przez niego treści lub wysłać wiadomość prywatną. Nowe osoby można poznać poprzez wspólnych znajomych czy dzięki grupie tematycznej. Dla wielu nieśmiałych osób taki sposób interakcji jest znacznie łatwiejszy niż spotkanie twarzą w twarz.

Możliwość odnowienia i utrzymywania relacji

Kanały social media umożliwiają również odbudowanie ważnych niegdyś relacji. Przyjaciółka ze szkoły, zgrana grupa ze studiów, członkowie rodziny, którzy przed laty wyjechali do innego miasta czy kraju – dzięki serwisom społecznościowym można łatwo odszukać te osoby i odnowić z nimi kontakt.
Social media pomagają również w podtrzymywaniu relacji na odległość, np. za pomocą wbudowanych komunikatorów. Dzięki serwisom społecznościowym można również dowiedzieć się, gdzie jest i co robi dana osoba – to daje pewną namiastkę uczestniczenia w swoim życiu pomimo odległości.

Możliwość promowania działalności

Platformy społecznościowe świetnie wpisują się w ideę marketingu relacji, która polega na podtrzymywaniu więzi z konsumentem. Chodzi o to, aby klient zapamiętał firmę, polecał ją w swoim otoczeniu i w internecie, a także co jakiś czas wracał, by zrobić zakupy lub zamówić usługę. Social media znacznie ułatwiają prowadzenie takiej strategii, szczególnie poprzez interakcję z użytkownikami, publikowanie angażujących materiałów czy organizowanie akcji i konkursów.

Możliwość rozwijania pasji i zainteresowań

Media społecznościowe umożliwiają dotarcie do użytkowników o podobnych zainteresowaniach, np. poprzez dołączenie do grupy tematycznej. Członkowie grupy mogą wymieniać się doświadczeniami, doradzać sobie i udzielać konkretnej pomocy (np. w uzyskaniu kwalifikacji). Za pomocą mediów społecznościowych można również rozwijać umiejętności językowe – wystarczy nawiązać znajomość z użytkownikami zza granicy i poprzez zwykłą rozmowę doskonalić swoje słownictwo.

Większe możliwości na rynku pracy

Z jednej strony serwisy społecznościowe specjalizujące się w relacjach zawodowo-biznesowych (np. LinkedIn czy GoldenLine) mogą być narzędziem do przeprowadzania rekrutacji, zaś z drugiej – okazją do zaprezentowania się potencjalnemu pracodawcy. Agencje rekrutacyjne i wewnętrzne działy HR same wyszukują w serwisie pracowników, którzy mają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Tym sposobem internauta może otrzymać atrakcyjną oferty pracy, jeszcze zanim zdąży pomyśleć o zmianie dotychczasowej.

Możliwość zarabiania i zawierania transakcji handlowych

Użytkownicy social mediów mogą zbudować wokół siebie silną społeczność i zyskać pozycję influencera (popularnej jednostki, która ma wpływ na decyzje zakupowe innych osób). Do takich użytkowników zgłaszają się firmy, które proponują wynagrodzenie pieniężne lub barter w zamian za promowanie produktu czy usługi. Poza tym social media wprowadzają rozwiązania dla osób i firm, które chcą zawierać transakcje za pośrednictwem takiego kanału – takim udogodnieniem jest np. możliwość założenia własnego sklepu na platformie.

Łatwy dostęp do najnowszych informacji

Dzięki social mediom można być na bieżąco z najnowszymi wiadomościami ze świata, z kraju, regionu czy okolicy. Użytkownicy mediów społecznościowych są nie tylko odbiorcami informacji, ale również ich twórcami – mogą więc wzajemnie ostrzegać się o korkach na drodze czy fatalnych warunkach pogodowych. Media społecznościowe zapewniają też błyskawiczny przepływ informacji, co ma istotne znaczenie w przypadkach dotyczących zaginięć czy kradzieży.

Media społecznościowe niosą za sobą również pewne zagrożenia. Warto je przeanalizować przed zarejestrowaniem konta na takim portalu, zwłaszcza jeśli będą z niego korzystać osoby niepełnoletnie.

Wady mediów społecznościowych:

• Ryzyko kradzieży i wycieku danych
• Zagrożenie cyberprzestępczością
• Zanik relacji społecznych w realnym życiu
• Ryzyko uzależnienia
• Kontakt z negatywnymi treściami
• Cyberprzemoc
• Marnowanie czasu

Ryzyko kradzieży i wycieku danych

Dane użytkowników mediów społecznościowych mogą trafić w niepowołane ręce wskutek własnych błędów i zaniedbań (np. niewylogowania się z konta użytkownika na ogólnodostępnym urządzeniu). Co jakiś czas słyszy się również o awariach serwisów czy atakach hakerów, które powodują wyciek danych z kont użytkowników. Tak było na przykład w 2021 roku, kiedy hakerzy wykorzystali lukę w zabezpieczeniach Facebooka i wykradli dane osobowe 533 milionów użytkowników, a następnie upublicznili je na forum internetowym.

Zagrożenie cyberprzestępczością

W mediach społecznościowych przestępcy mogą łatwo wykreować fałszywą tożsamość i wytypować potencjalne ofiary. Aktywność użytkownika dostarcza wielu cennych informacji, na przykład o danych biograficznych, zasobach materialnych, potrzebach czy cechach osobowościowych. Informacje te mogą być wykorzystane do takich przestępstw jak:

• oszustwa matrymonialne;
• phishing (podszywanie się pod inną osobę lub instytucję w celu uzyskania ważnych danych);
• hacking (np. włamanie na komputer użytkownika i przejęcie nad nim kontroli);
• cyberstalking (nękanie przez internet).

Zanik relacji społecznych w realnym życiu

Media społecznościowe służą do podtrzymywania relacji międzyludzkich. Jednak często jest wręcz odwrotnie. Możliwość zdalnego kontaktowania się z rodziną, znajomymi czy internautami z całego świata sprawia, że ludzie nie widzą potrzeby spotykania się twarzą w twarz. Warto tutaj wspomnieć o zjawisku hikikomori, które po raz pierwszy zdiagnozowano w Japonii. Osoby dotknięte tym zaburzeniem wycofują się z życia społecznego, nie uczą się ani nie pracują, a kontakt ze światem zewnętrznym utrzymują przez social media.

Ryzyko uzależnienia

Osoby uzależnione od mediów społecznościowych mogą przejawiać podobne zachowania jak osoby uzależnione od alkoholu czy innych substancji. Angielski psycholog dr Mark D. Griffiths wyróżnia siedem kryteriów uzależnienia na przykładzie Facebooka. Chodzi m.in. o zmiany nastroju wywołane korzystaniem z Facebooka, nadmierne zaabsorbowanie tym serwisem, ukrywanie ilości czasu spędzanego na Facebooku czy objawy odstawienia pojawiające się przy braku dostępu do tego portalu. Na podstawie tych kryteriów norwescy badacze opracowali skalę, która umożliwia ocenę stopnia uzależnienia od Facebooka (BFAS).

Kontakt z negatywnymi treściami

Administratorzy i moderatorzy serwisów społecznościowych usiłują walczyć z publikowanymi przez użytkowników treściami, które nie są zgodne ze standardami tych mediów. Niemniej musi minąć trochę czasu, zanim taka treść zostanie zgłoszona i usunięta z portalu. Poza tym użytkownicy mogą wymieniać się nimi w prywatnych wiadomościach. Chodzi tutaj m.in. o materiały drastyczne, zachęcające do przemocy, dyskryminujące, pornograficzne, obraźliwe oraz o charakterze propagandowym i ekstremistycznym.

Cyberprzemoc

Media społecznościowe stanowią wygodny kanał komunikacji dla osób uprawiających cyberprzemoc – zapewniają agresorowi „publikę” i (pozorną) anonimowość. Zjawisko to najczęściej dotyka młodych ludzi na forum grupy rówieśniczej czy środowiska szkolnego. Jak wygląda przemoc w internetowym wydaniu? Użytkownicy mogą na przykład:

• rozpowszechniać kompromitujące zdjęcia, filmy i fotomontaże;
• wysyłać wiadomości o charakterze seksualnym;
• wyśmiewać i grozić;
• zachęcać do zbiorowego nękania;
• rozsiewać fałszywe pogłoski;
• wykluczyć daną osobę z grupy społecznej.

Marnowanie czasu

Przeglądanie treści i reagowanie na nie, wysyłanie i odpowiadanie na wiadomości, czynności związane z zamieszczaniem postów (zrobienie zdjęcia + zredagowanie opisu) – to wszystko zajmuje sporo czasu. Regularna aktywność w social mediach odbywa się zatem kosztem czegoś – np. czasu spędzanego z rodziną czy czasu poświęcanego na pracę. Problem jest na tyle poważny, że wielu pracodawców blokuje lub ogranicza dostęp do mediów społecznościowych w swojej firmie.

Plusy i minusy mediów społecznościowych – podsumowanie:

Serwisy społecznościowe oferują liczne możliwości – mogą mieć korzystny wpływ na relacje międzyludzkie, dostarczają informacji, pomagają rozwijać pasje i działalność zawodową. Jednak w nieodpowiednich rękach mogą stać się nawet narzędziem przestępstwa. Dlatego podczas korzystania z social mediów należy chronić swoją prywatność i nie wolno zapominać o ostrożności.

Przy korzystaniu z mediów społecznościowych wielu osobom brakuje zdrowego rozsądku. Trzeba pamiętać, że każdy z nas musi panować nad swoim życiem i rzeczywistość wirtualna nigdy nie może być tożsama z życiem realnym. Jako dodatek do życia – jak najbardziej, natomiast wystarczy jeden drobny krok, aby przyjemność posiadania konta zmieniła się w uzależnienie.

Urszula Sawiarska, pedagog